เข้าสู่ช่วงปลายปีทีไร ปัญหาฝุ่นละอองจิ๋ว อย่างฝุ่น PM 2.5 ก็กลับมาบั่นทอนสุขภาพ และการใช้ชีวิตของใครหลายคน ไม่ว่าจะกระตุ้นอาการภูมิแพ้อากาศ คัดจมูกไปจนปวดไมเกรน หรือผดผื่นคัน เพราะปัญหาภูมิแพ้ผิวหนัง แล้วแบบนี้เราจะมีวิธีต่อสู้กับฝุ่น PM 2.5 อย่างไร เพื่อไม่ให้สุขภาพพังซะก่อน นี่คือคำแนะนำจาก นพ.จิรวัฒน์ เชี่ยวเฉลิมศรี อายุรแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคภูมิแพ้ และภูมิคุ้มกันทางคลินิก รพ.พญาไท 2
ปกติแล้วเราสามารถพบฝุ่น PM 2.5 ได้จากที่ไหน
“ฝุ่น pm 2.5 คือฝุ่นละอองที่มีขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน มีอันตราย และมีผลกระทบต่อสุขภาพ เราสามารถพบฝุ่น pm 2.5 ได้ในบรรยากาศทั่วไป โดยสามารถพบได้ทั้งภายนอกอาคารและภายในอาคาร โดยภายนอกอาคารพบได้จากการเผาไหม้ทางการเกษตร การเผาไหม้ไม่สมบูรณ์ของเครื่องยนต์ดีเซลทั้งในยานพาหนะ และอุตสาหกรรม ในอาคารอาจเกิดจากการทำอาหารที่มีการเผาไหม้ เช่น ปิ้งย่างด้วยเตาถ่าน แต่ถึงแม้จะไม่มีการกำเนิดฝุ่น pm 2.5 ในอาคาร ด้วยขนาดของฝุ่น pm2.5 ที่เล็กมาก จากงานวิจัยพบว่าสามารถลอดผ่านตามช่องประตู หน้าต่างเข้ามาภายในอาคารได้”
ปัจจัยที่ส่งผลให้ฝุ่น PM 2.5 หนาแน่น มีอะไรบ้าง
1. สภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลงไปในฤดูหนาว : สภาพอากาศโดยทั่วไป พื้นโลกจะร้อนกว่าสภาพอากาศด้านบน ดังนั้นอากาศร้อนจะถูกยกตัวขึ้น และลมจะพัดมาแทนที่ก๊าซมลพิษ ทำให้มลพิษถูกพัดกระจายออกไป แต่ใน ช่วงฤดูหนาว อุณหภูมิที่พื้นดินจะต่ำ โดยสภาพอากาศด้านบนยังมีแสงอาทิตย์แผ่ลงมาเท่าเดิม ดังนั้นความ หนาแน่นของอากาศจะมีมากกว่าด้านบน ทำให้อากาศไม่สามารถลอยขึ้นไปได้อย่างเต็มที่ ร่วมกับช่วงเวลากลาง คืนอุณหภูมิลดลงทำให้ความชื้นกลั่นตัวเป็นหมอกมากดฝุ่นควันในอากาศไม่ให้ลอยขึ้นอีก ทำให้สภาพอากาศที่มี มลพิษนิ่งไม่ขยับในช่วงฤดูนี้ เรียกว่า “ลักษณะอากาศปิด”
2. มีการเพิ่มการกำเนิดของฝุ่น pm 2.5 : ในช่วงหน้าหนาวจะมีการเผาไร่อ้อย ไร่ข้าวโพด เผาขยะ โดยเฉพาะภาค เหนือของประเทศไทย และประเทศรอบข้าง ร่วมกับการผลิตฝุ่น pm 2.5 ในเมืองต่อเนื่องจากการเผาไหม้ไม่ สมบูรณ์ของเครื่องยนต์ดีเซลเพิ่มขึ้นทุกวัน โดยเฉพาะรถ หรือเครื่องยนต์ที่ไม่ได้มีการตรวจเช็คสม่ำเสมอ
ระดับความหนาแน่นของฝุ่น กับผลกระทบต่อสุขภาพ
> ที่ระดับความเข้มข้นของดัชนีคุณภาพอากาศ (Air Quality Index : AQI) 51 ถึง 100 : คนไข้กลุ่มที่มีโรค ประจำตัว เช่น โรคหอบหืด โรคปอด โรคภูมิแพ้โพรงจมูกอักเสบ อาจเริ่มมีอาการระคายเคืองระบบทางเดิน หายใจ มีอาการไอ จาม หายใจเหนื่อยได้ หากอยู่ในที่กลางแจ้งเป็นระยะเวลานาน
> ที่ระดับความเข้มข้นของดัชนีคุณภาพอากาศ (Air Quality Index : AQI) 101 ถึง 150 : คนไข้กลุ่มที่มีโรค ประจำตัว เช่น โรคหอบหืด โรคปอด โรคภูมิแพ้โพรงจมูกอักเสบ จะมีอาการระคายเคืองระบบทางเดินหายใจ มี อาการไอ จาม หายใจหอบเหนื่อยได้ คนไข้กลุ่มนี้ควรเลี่ยงการออกไปในที่กลางแจ้ง
> ที่ระดับความเข้มข้นของดัชนีคุณภาพอากาศ (Air Quality Index : AQI) 151 ขึ้นไป : คนไข้กลุ่มที่มีโรค ประจำตัว เช่น โรคหอบหืด โรคปอด โรคภูมิแพ้โพรงจมูกอักเสบ จะมีอาการระคายเคืองระบบทางเดินหายใจ มี อาการไอ จาม หายใจหอบเหนื่อยได้ คนไข้กลุ่มนี้ไม่ควรออกไปในที่กลางแจ้ง ส่วนบุคคลกลุ่มอื่นควรเลี่ยงการ ออกไปในที่กลางแจ้ง อาจทำให้มีอาการระคายเคืองทางเดินหายใจ เช่น น้ำมูก จาม คัดจมูก หรือผิวหนังอักเสบ ผื่นคันได้
แพ้ฝุ่น pm 2.5 อยู่หรือเปล่า? สังเกตได้จากอาการเหล่านี้
ในบุคคลทั่วไป อาจมีอาการระคายเคืองโพรงจมูก มีจาม น้ำมูกใส ไอ หรือหายใจไม่สะดวก อาจมีตาแดง คันตา น้ำตาไหล ผู้ป่วยกลุ่มโรคภูมิแพ้โพรงจมูกอักเสบ โรคหอบหืด หรือโรคปอดอื่นๆ จะพบว่ามีอาการกำเริบของโรคตั้งแต่คัดจมูกมาก มีน้ำมูกไหล ไอ หอบเหนื่อย หายใจเสียงหวีด บางรายอาจรุนแรงถึงระบบหายใจล้มเหลวได้ กลุ่มผู้ป่วยภูมิแพ้ผิวหนัง จะมีอาการกำเริบของโรคคันมาก เกิดผื่นแดงตามผิวหนังคุมโรคไม่ได้
เคล็ด(ไม่)ลับ! ดูแลตัวเองอย่างไร ในช่วงที่อากาศหนาแน่นด้วย ฝุ่น pm 2.5
พักผ่อนให้เพียงพอ ทานอาหารครบ 5 หมู่ ดื่มน้ำให้มากๆ รับประทานผลไม้ที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ หลีกเลี่ยงการออกไปทำกิจกรรมกลางแจ้ง หรือออกกำลังกายกลางแจ้ง หากเป็นวันที่ค่าของฝุ่น pm 2.5 เกินค่ามาตรฐาน ให้พิจารณามาออกกำลังกายภายในอาคารแทน ปิดประตูหน้าต่างให้สนิท ป้องกันการเล็ดลอดของฝุ่นเข้ามาในอาคาร ในผู้ป่วยกลุ่มโรคภูมิแพ้โพรงจมูกอักเสบ และหอบหืด ควรใช้ยาสูดทางปาก และยาพ่นจมูกต่อเนื่อง หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ พิจารณาการล้างจมูก อาจช่วยลดทั้งฝุ่น pm 2.5 ในทางเดินหายใจส่วนบน และสารก่อภูมิแพ้ได้
อยากให้คุณหมอแนะนำตัวช่วยเสริมที่ควรมี เพื่อป้องกันฝุ่น pm 2.5
แนะนำใช้เครื่องฟอกอากาศที่มี HEPA (High Efficiency Particulate Air) Filter เพื่อช่วยกรองฝุ่น pm 2.5 ภายในอาคาร และควรพกหน้ากากประเภทที่สามารถกรองฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 0.3 ไมครอนได้ เช่น หน้ากาก N95 ที่ได้มาตรฐานติดตัว ศึกษาวิธีสวมใส่ที่ถูกต้องและใช้ทุกครั้งที่มีความจำเป็นต้องออกภายนอกอาคาร
ในผู้ป่วยกลุ่มภูมิแพ้ผิวหนัง แนะนำใส่เสื้อผ้าที่ปกปิดร่างกายมิดชิด และหลังกลับเข้ามาภายในอาคาร แนะนำเปลี่ยนเสื้อผ้า อาบน้ำ สระผมชำระล้างร่างกายที่อาจนำพาฝุ่นเข้ามาภายในอาคาร
บทความจาก
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม
โรคภูมิแพ้และภูมิคุ้มกันทางคลินิก
โรงพยาบาลพญาไท 2 ชั้น 5 อาคาร A
โทร 0-2617-2444 ต่อ 5418, 5419
